|
Home Aanbevolen:
|
TerzijdeIntuïtie en leiderschapIn deze tekst geef ik een beschouwing over het begrip “intuïtie”. Over dat begrip wordt nogal eens zweverig gedaan, terwijl het heel tastbaar is te maken. Aan het eind geef ik enkele gedachten over het al dan niet vrouwelijke karakter van intuïtie. Inleiding Wanneer ik nu voel dat er iets fout zit stel ik het besluit (even) uit. Vaak is een nachtje slapen voldoende om te weten wat er mis is. Eén nacht is genoeg, de weg van intuïtie naar weten is niet zo lang blijkbaar. In “De macht van de stilte” schrijft Carlos Castaneda het volgende: De mens van weleer wist intuïtief precies wat hij moest doen en hoe hij dat het beste kon doen. Maar, omdat hij dat zo goed deed, begon hij een gevoel van zelfbewustheid te ontwikkelen. Dat gaf hem het gevoel dat de handelingen die hij met de regelmaat van de klok verrichtte voorspelbaar waren en dat hij ze kon plannen. Zelfbewustzijn en weten komen voort uit de intuïtie lijkt de suggestie die Castaneda geeft. Intuïtie is een niet geëxpliciteerde vorm van weten. Je weet iets zonder het logisch te kunnen verklaren, zonder het te kunnen beredeneren.[i] Over intuïtie
beschikken ´Logica op zich is niet genoeg,´ leg ik uit ´Je moet ook over intuïtie beschikken. Pete heeft zijn hele leven in de drukkerijbranche gezeten en heeft genoeg intuïtie. Daardoor kon hij op basis van de denkprocessen een echte doorbraak voor zijn bedrijf vinden… Ik zou ze kunnen demonstreren hoe belangrijk de denkprocessen zijn. Ze dwingen je om je gevoel te verwoorden, en door dat te doen, maken ze je intuïtie vrij en stellen je in staat er controle over te krijgen. Intuïtie is een referentiekader op basis van kennis en ervaring. Intuïtie wordt in de citaten zelfs min of meer gelijk gesteld met ervaring. Iemand die lang genoeg in een branche heeft gewerkt beschikt over voldoende intuïtie. Intuïtie maakt in die zin deel uit van de materiedeskundigheid. Intuïtie is weten zonder het rationeel uit te kunnen leggen. In een branche, een werkkring zijn er van die dingen die iedereen “weet”. Uit eigen ervaring weet ik
hoe moeilijk het is om die intuïtie over te brengen op min-of-meer leken. Ik
heb een situatie meegemaakt waarbij het opdrachtgeverschap van een groot complex
project werd ingevuld door mensen van buiten de branche. Als opdrachtnemer moest
je hier steeds alert op zijn. Zaken die binnen de organisatie van de
opdrachtnemer volkomen vanzelfsprekend waren moesten bij de opdrachtgever worden
uitgelegd. De opdrachtgever ontbeerde intuïtie op het juiste vlak. Nogmaals Goldratt: ´Als je geen intuïtie hebt,´antwoord ik, ´kan geen enkele methode je helpen. Daar ben ik het mee eens, maar als je intuïtie hebt, kan het nog steeds zijn dat het niet lukt. Intuïtie is een noodzakelijke voorwaarde voor het vinden van oplossingen, maar volgens mijn ervaring is dat niet voldoende. Je moet een methode hebben om je intuïtie vrij te maken, te richten en te kritiseren als je tot praktische en simpele oplossingen wilt komen.´ Intuïtie inzetten Intuïtie maakt deel uit van materiedeskundigheid van een leider. Bij een leider liefst op een tweetal vlakken, namelijk op het gebied van intermenselijk contact en op het gebied waarin hij opereert. Soms interpreteren mensen
het gebruik maken van intuïtie als iets zweverigs. Op een artikel over intuïtie
in Intermediair reageerde onlangs een lezer per ingezonden brief. Ik heb deze
niet bewaard, maar de toon was in de volgende trant “Bewaar ons voor de
manager die zich over geeft aan intuïtie in plaats van aan zijn
rationaliteit”. Dat is een onjuiste voorstelling van zaken en in die zin
inderdaad ongewenst. Onze intuïtie zouden we als een soort 'adviseur' kunnen beschouwen en als zodanig behandelen.[iii] Intuïtie een
vrouwelijke eigenschap? Bergschenhoek, maart 2002 Lees ook: De
kennismanagementillusie Nagekomen noot d.d. 3 november 2003: Faith Popcorn illustreert dat vrouwen inderdaad geneigd zijn om hun intuïtie niet te (willen) expliciteren: Soms wordt de vrouwelijke intuïtie afgedaan als onbetrouwbaar, belachelijk, onlogisch, dwaas. ´Ze vertrouwt op haar instinct,´ klinkt eerder als een handicap dan als een voordeel. Als ons wordt gevraagd: ´Kun je dat ook bewijzen?´, glimlachen we heimelijk. Intuïtie betekent op je gevoel afgaan, in plaats van op een logische gevolgtrekking. Bron citaat: Popcorn, F., Clicking!, uitgeverij Contact, 1996 Nagekomen noot d.d. 28 september 2003: het navolgend citaat gaat over mensen die weersverwachtingen moesten voorspellen. Eerst bakten ze er niets van, maar na vijftig keer proberen was 70% van de voorspellingen juist. Geleidelijk aan hadden ze een ´gevoel´ ontwikkeld voor wat er aan de hand was; ongemerkt hadden hun hersenen lering getrokken uit alles wat ze gehoord hadden. Hoewel hun logische denkvermogen het niet kon bijbenen, hadden deze mensen intuïtief het wezen van de oplossing gevonden. Ze voelden het gewoon aan – hun intuïtie vertelde hun wat ze uitgaande van de lessen die ze hadden geleerd moesten doen. En over leiders: Tijdens een dag die een leider doorbrengt in een bepaald bedrijf of een bepaalde baan, registreren zijn hersenen automatisch de beslissingsregels die ten grondslag liggen aan de loop der gebeurtenissen en de oorzaak-en-gevolgsequenties. Omdat de hersenen voortdurend ongemerkt bijleren, neemt tijdens het werk de levenswijsheid steeds toe. Deze wijsheid groeit in de loop van iemands carrière verder aan, zelfs als zijn vermogen om nieuwe technische vaardigheden aan te leren begint af te nemen. Bron van beide citaten: Goleman, D., Boyatzis, R. & McKee, A., Het nieuwe leiderschap, Contact, 2002 Nagekomen noot d.d. 6 mei 2004: Kevin Kelly geeft een mooi voorbeeld van het ontstaan van impliciete kennis: A baseball player watches a thousand baseballs come off a bat, and a thousand times lifts his gloved hand, and a thousand times adjusts his guess with his mitt. Without knowing how, his brain gradually compiles a model of where the ball lands-a model almost as good as f=ma, but not as generalized. It's based entirely on a series of hand-eye data from past catches. In the field of logic such a process is known as induction, in contradistinction to the deduction process that leads to f=ma. Bron: Kelly, K., Out of Control, Perseus Books, 1994 Nagekomen citaat d.d. 21 december 2011: intuïtie is volgens Damasio "gewoon" in hersenprocessen verankerd: Op bewust niveau geven lichamelijke toestanden (of hun surrogaten) de consequenties van reacties een positief of negatief stempel en leiden ze op die manier tot de beslissing om een bepaalde reactiemogelijkheid te aanvaarden of te verwerpen. Maar soms werken we achter de schermen, dat wil zeggen buiten het bewustzijn om. Hoewel de hersenen expliciete voorstellingen geen waarneembare verandering in de lichaamstoestand teweeg, maar onderdrukken ze de neurale regulatiecircuits in de subcorticale structuren, die begeerte en benaderingsgedrag bewerkstelligen. Met de onderdrukking van de neiging tot handelen, of de feitelijke versterking van de neiging zich terug te trekken, worden de kansen van een mogelijk negatieve beslissing kleiner, In ieder geval wordt er tijd gewonnen, zodat bewuste overwegingen de kans dat een juiste (zo niet de beste) beslissing wordt genomen, vergroten. Bovendien kan een negatieve optie definitief verworpen worden, of kan de versterking van de impuls m te handelen de kansen van een duidelijk positieve optie groter maken. Dit verborgen mechanisme zou de bron kunnen zijn va wat we intuïtie noemen, het raadselachtige mechanisme waardoor we oplossingen vinden zonder dat er een redenering aan voorafgaat. Bron: Damasio, Antonio R., De vergissing van Descartes. Gevoel, verstand en het menselijk brein, Wereldbibliotheek Amsterdam, 2006 Hierna een drietal citaten van Nassim Nicholas Taleb (toegevoegd 6 augustus 2012): System 1, the experiential one, is effortless,
automatic, fast, opaque (we do not know that we are using it),
parallel-processed, and can lend itself to errors. It is what we call "intuition,"
and performs these quick acts of prowess that became popular under the name blink,
after the title of Malcolm Gladwell's bestselling book. System 1 is highly
emotional, precisely because it is quick. It produces shortcuts, called "heuristics,"
that allow us to function rapidly and effectively. Dan Goldstein calls these
heuristics "fast and frugal." Others prefer to call them "quick
and dirty." Now, these shortcuts are certainly virtuous, since they are
rapid, but, at times, they can lead us into some severe mistakes. This main
idea generated an entire school of research called the heuristics and
biases approach (heuristics corresponds to the study of shortcuts,
biases stand for mistakes). On one hand, we are shown by a class of expert-busting researchers such as Paul Meehl and Robyn Dawes that the "expert" is the closest thing to a fraud, performing no better than a computer using a single metric, their intuition getting in the way and blinding them. On the other hand, there is abundant literature showing that many people can beat computers thanks to their intuition. Bron: Nassim Nicholas Taleb, The Black Swan, Random House, 2007 (Dit boek op bol.com) Nagekomen
citaten d.d.
6 oktober
2013 Een van onze boodschappen in dit boek is inderdaad negatief: wantrouw je intuïtie, vooral intuïtieve ideeën over hoe je eigen denken werkt. Onze geestelijke systemen voor snelle cognitie munten uit in het oplossen van de problemen waarvoor ze zijn geëvolueerd, maar de culturen samenlevingen en technologieën van nu zijn veel complexer dan die van onze voorouders. In veel gevallen is de intuïtie slecht toegerust om problemen in de moderne wereld op te lossen. Denk goed na voordat je besluit je intuïtie meer te vertrouwen dan rationele analyse, vooral als het om belangrijke dingen gaat, en hoed je voor mensen die je voorhouden dat je intuïtie een wondermiddel kan zijn als je moeite hebt met knopen doorhakken. en De intuïtie kan goede diensten bewijzen, maar wij geloven niet dat ze boven de analyse verheven moet worden zonder overtuigend bewijs dat ze werkelijk superieur is. De sleutel tot goede besluitvorming hangt volgens ons af van weten wanneer je op je intuïtie af moet gaan en wanneer je die moet wantrouwen en grondig denkwerk moet verrichten. Waar rationele analyse mogelijk is, moet je die uiteraard verrichten. Grondig denkwerk is altijd nuttig en vaak nodig. Maar intuïtie is en blijft een zeer bruikbaar waarschuwingsmechanisme. Intuïtie is niet zaligmakend, is niet het aller-aller-allerbelangrijkste, maar onderschat haar waarde ook niet! De onzichtbare gorilla op Bol.com. [i] Toevoeging 8 juli 2002: Zulke argumenten brengen Dr. Damasio tot een standpunt dat tegen de intuïtie indruist, namelijk dat gevoelens onontbeerlijk zijn voor rationele beslissingen; ze wijzen ons in de goede richting en pas dan kan zuivere logica het meest van nut zijn. Terwijl de wereld ons vaak voor een onhanteerbare reeks keuzen stelt (Hoe moeten we onze pensioengelden investeren? Met wie moeten we trouwen?), zenden de emotionele lessen die het leven ons geleerd heeft (zoals de herinnering aan een rampzalige investering of het pijnlijke einde van een relatie) signalen uit die onze beslissing stroomlijnen, door vanaf het begin een aantal opties te elimineren en andere te benadrukken. Op deze manier, aldus Dr. Damasio, zijn de emotionele hersenen net zo betrokken bij het redeneren als de denkende hersenen. Uit: Goleman, D., Emotionele intelligentie, Olympus, 2001. [ii] Goldratt, E.M., Het is geen toeval, Het Spectrum, 2001 [iii] De Bono, E, Zes denkende hoofddeksels, Business Contact, 1999 Goleman, D., Boyatzis, R. & McKee, A., Het nieuwe leiderschap Dit boek op Managementboek.nl en op bol.com Goleman, D., Emotionele intelligentie Dit boek op Managementboek.nl en op bol.com Goldratt, E.M., Het is geen toeval Dit boek op Managementboek.nl en op bol.com De Bono, E, Zes denkende hoofddeksels Dit boek op Managementboek.nl en op bol.com Damasio, Antonio R., De vergissing van DescartesKahneman, D., Ons feilbare denken. Dit boek op managementboek.nl en op bol.com. Taleb, N.N., The Black Swan Dit boek op Managementboek.nl en op bol.com (NL)
|
dat kan via: Peter
blogt ook of via: of: Leiderschap Projectmanagementsite Index Bouwen
|
Copyright © 2001- 2015 Peter Markensteijn. Alle
rechten voorbehouden/All rights reserved. |