Share             

 

 

Leiderschap
Management
Projectmanagement
Test
Actueel
Terzijde
Overzicht artikelen
Boekbesprekingen
Deze website
Wie ben ik?

Links

Home
Contact
Sitemap
Logboek

Zoeken

Aanbevolen:

Boekbespreking

 

     

bol.com Partner

 


English pages

Verantwoording

In de literatuur zijn veel lijstjes te vinden die een relatie hebben met het managen of leiden van een organisatie. Er zijn lijstjes met taken of rollen van de manager, maar ook lijstjes met zaken waaraan in veranderingsprocessen aandacht moet worden besteed.
In mijn privé-onderzoek naar leiderschap is een lijstje met eigenschappen die een leider tot leider maken onvermijdelijk.

Bronnen

Veranderkunde

Om tot zo´n lijst met leiderschapseigenschappen te komen heb ik uiteraard gekeken naar de bovengenoemde lijstjes. Leiderschap onderscheidt zich van management in het belang ervan rondom veranderingen. Daarom heb ik ook twee lijstjes met “do´s” rond veranderingsprocessen in mijn beschouwingen opgenomen. Verder ben ik eerbied verschuldigd aan veel hier niet met name genoemde literatuur en leermeesters. Die totaliteit aan kennis is de basis voor mijn ideeën.
Figuur 1 is een neerslag van mijn bevindingen. Enige toegevoegde uitleg lijkt mij noodzakelijk. Die volgt echter later.

Figuur 1, modellen vergeleken

Charisma

Verder heb ik een zijstapje gemaakt naar het begrip Charisma. Mijn conclusie was dat charisma op zichzelf geen bruikbaar concept is om leiderschap te verklaren. Lijstjes, alweer, die weergeven wat bepalend is voor de mate aan charisma bij een leider, zijn in mijn ogen eerder leiderschapseigenschappen. In die laatste zin heb ik ze wel gebruikt. In figuur 2 is het verband tussen zo´n lijstje en het mijne weergegeven.

Figuur 2, charisma en leiderschapseigenschappen vergeleken

Verklaringen

In deze alinea´s geef ik in het kort verklaringen voor het hanteren van elke leiderschapseigenschappen. Op de eigenschap “materiedeskundigheid” kom ik hierna nog apart terug.

In veranderkundige literatuur is er veel aandacht voor de context, de omgeving en de manier waarop daarop wordt gereageerd. De eigenschappen materiedeskundigheid en analytisch vermogen staan voor de vermogens die een leider in staat stellen op een intelligente manier op die omgeving te reageren.
In de literatuur over charisma wordt een superieure vakkennis genoemd als bron van charisma. In de theorie over projectmanagement wordt ten onrechte relatief weinig aandacht besteed aan de vakinhoud. Naar mijn mening ten onrechte.[i]
Ook voor het opnemen van de eigenschap “analytisch vermogen” kan verwezen worden naar de literatuur over charisma.

Overtuigingskracht wordt in verschillende bewoordingen genoemd in de veranderkundige literatuur. Zonder overtuigingkracht is het ondoenlijk om verandering tussen de oren van de mensen te krijgen.

Sociale vaardigheden bieden de leider het vermogen mensen van verschillend allooi onder allerlei omstandigheden tactvol en met respect te behandelen. Hij heeft een begrijpend oor en interesse in (zijn) mensen. Zonder deze eigenschappen mist de leider een van de bronnen voor zijn erkenning.

Het motiverend vermogen is in verschillende vormen zowel terug te vinden in de veranderkundige literatuur als in taak/rollenlijsten voor de manager. Sociale vaardigheden en de andere leiderschapseigenschappen dragen min of meer passief bij aan de motivatie van de medewerkers. Motivatie is niet het primaire effect van die eigenschappen. Met zijn motiverend vermogen werkt de leider actief aan arbeidsmotivatie.

Materiedeskundigheid

Dat materiedeskundigheid belangrijk is voor het leiderschap wordt nogal eens in twijfel getrokken. Terwijl andere eigenschappen al snel als min of meer vanzelfsprekend worden geaccepteerd geldt dat niet voor de eigenschap “materiedeskundigheid”. Vandaar dat ik er apart aandacht aan besteed.

Alles begint wat mij betreft met de redenering dat een leider de omgeving (in de breedste zin van het woord) moet kunnen vertalen naar consequenties voor zijn eenheid. Het scannen en omgaan met die omgeving is alleen mogelijk als de leider beschikt over een forse materiedeskundigheid en over analytische vaardigheden. De materiedeskundigheid is de basis, zonder materiedeskundigheid is de analyse een loos iets.
Ik vind niet dat een leider zelf de beste vakman moet zijn, ik vind wel dat hij thuis moet zijn in het metier waarin hij acteert. Wanneer een leider niet thuis is in een metier, dan moet hij zich dit zo snel mogelijk eigen maken, niet in detail, maar op hoofdlijnen.

In de praktijk is ondersteunend bewijs te vinden voor het belang van materiedeskundigheid. In advertenties voor leidinggevende posities (inclusief projectleiders) wordt steevast om relevante werkervaring gevraagd en doorgaans worden vakinhoudelijke opleidingen gevraagd. Bewijzen voor het belang dat in de praktijk aan materiedeskundigheid wordt gehecht!

Tenslotte vond ik onlangs in Goldratt´s Het is geen toeval de volgende zinsneden: 

´Logica op zich is niet genoeg,´ leg ik uit ´Je moet ook over intuïtie beschikken. Pete heeft zijn hele leven in de drukkerijbranche gezeten en heeft genoeg intuïtie. Daardoor kon hij op basis van de denkprocessen een echte doorbraak voor zijn bedrijf vinden, maar Bob Donovan en Stacey Kaufman zijn relatief nieuw in hun bedrijven.´

En:

Dat provoceert me. Dit is helemaal fout. ´Als je geen intuïtie hebt,´antwoord ik, ´kan geen enkele methode je helpen. Daar ben ik het mee eens, maar als je intuïtie hebt, kan het nog steeds zijn dat het niet lukt. Intuïtie is een noodzakelijke voorwarde voor het vinden van oplossingen, maar volgens mijn ervaring is dat niet voldoende. Je moet een methode hebben om je intuïtie vrij te maken, te richten en te kritiseren als je tot praktische en simpele oplossingen wilt komen.´

Intuïtie wordt in deze citaten min of meer gelijk gesteld met ervaring. Iemand die lang genoeg in een branche heeft gewerkt beschikt over voldoende intuïtie. Intuïtie maakt in die zin deel uit van de materiedeskundigheid. Intuïtie is weten zonder het rationeel uit te kunnen leggen. In een branche, een werkkring zijn er van die dingen die iedereen “weet”. Een buitenstaander weet dat niet en mist daardoor geloofwaardigheid. Gebrek aan geloofwaardigheid bevordert uiteraard niet de erkenning als leider.

Slot

Ik wil deze verantwoording besluiten met de verklaring dat voor mijzelf de voornaamste verantwoording ligt in eigen waarneming. De door mij benoemde eigenschappen bieden voor die waarneming een passend verklaringskader. En omdat de verklaringen passen met mijn waarneming acht ik mijn ideeën juist.
Min of meer een cirkelredenering en wetenschappelijk niet erg onderbouwd, maar voor mijzelf voldoende. Ik hoop alleen maar dat het ook voor andere geldt en dat zij iets aan deze ideeën hebben.

Bergschenhoek, juli - september 2001 

[i] Markensteijn, P.H., ´Het PM3-model (deel 1)´, Projectie nr. 40, april 2001 & ´Het PM3-model (deel 2)´, Projectie nr. 41, juni 2001 & Het PM3 model

Nagekomen noot, 3 maart 2003: steun voor het belang van de aanwezigheid van materiedeskundigheid bij de leider is ook te vinden bij Marcel Wanrooy. Hij stelt dat managers "bij voorkeur wél" uit het vak afkomstig moeten zijn. Dit valt te lezen in: "Managementopvolging in professionele organisaties: waarom mislukken professionals als manager?". De tekst is te downloaden op: http://managementconsult.profpages.nl/man_bib/art/wanrooy01.html

 

Op de hoogte
blijven?

dat kan via:

Peter blogt ook
Reflecties op de actualiteit. Aankondigingen van nieuwe artikelen en ander opmerkelijks.

of via:

RSS-feed voor het weblog:

of:

Follow markensteijn on Twitter

 

Leiderschap
artikelen over dit onderwerp
Test
test de leiderschapskwaliteiten van u of uw baas
Actueel
aandacht voor actuele onderwerpen
Terzijde
losse ideeën, overwegingen en beschouwingen
Management
artikelen over management
Projectmanagement

artikelen over projectmanagement
Overzicht
Een overzicht van alle artikelen op deze site
Wie ben ik?
mijn motivatie, mijn credo en andere feiten
Nieuwsbrieven
alle recente nieuwsbrieven
Wisseltjes
anekdotes over mijn kinderen en andere onderwerpen

Projectmanagementsite
website met allerlei informatie over projectmatig werken

Index Bouwen
Artikelen gerelateerd aan mijn werkzaamheden binnen de bouwsector.

 

View Peter Markensteijn's profile on LinkedIn

 

Copyright © 2001- 2015 Peter Markensteijn. Alle rechten voorbehouden/All rights reserved.
Herzien/Revised: 20 juli 2009