Share             

 

 

Leiderschap
Management
Projectmanagement
Test
Actueel
Terzijde
Overzicht artikelen
Boekbesprekingen
Deze website
Wie ben ik?

Links

Home
Contact
Sitemap
Logboek

Zoeken

Aanbevolen:

Boekbespreking

 

     

bol.com Partner

 


English pages

Actueel

Waar communisme en kapitalisme elkaar ontmoeten

Bij de val van Enron

Moet een bepaalde prestatie verbeterd worden? Maak hem meetbaar. Doe een nulmeting, stel eisen en meet de prestatie voortdurend. Reken maar dat de prestatie verbeterd. De neiging om “je best te doen”, te laten zien dat je “je best doet” of zelfs de neiging tot mooi weer spelen, het is allemaal heel menselijk. Door prestaties meetbaar te maken neigen mensen ernaar de score te verbeteren. Hun score. Mensen willen scoren, echt of virtueel, maak je iets meetbaar dan zal vrijwel een ieder streven naar verbetering van diens score.

Een tweede aspect dat daarin meespeelt is dat aandacht wordt beloond. Met het meetbaar maken van prestaties geef je aandacht. Die aandacht wordt beloond. Beloning in de vorm van goed presteren.

In dit artikel behandel ik twee tegenpolen. En de effecten die prestatienormen daar hadden. Eerst behandel ik de centrale optimalisatiepoging van de USSR, waarin uiteindelijk alles vastloopt. Daarna komt het ongebreidelde suboptimaliseren in de USA aan de orde dat kan leiden tot kolossale erupties van afzonderlijke vulkanen.

De USSR

We moesten er indertijd maar wat hard om lachen in het vrije Westen. Die pocherige berichten in de Pravda. Weer werd een productiecijfer verbeterd, bijvoorbeeld voor de cijfers over de graanoogst. De Pravda loog niet, zij was de waarheid. De waarheid van de USSR. Zij loog ook niet, want de productiecijfers van de Sovjetunie waren een accumulatie van cijfers van duizenden kolchozen, districten en weet ik wat meer. Opgeteld leverde dat astronomische productiecijfers op. Maar de Sovjetunie moest wel graan invoeren. Anders was er honger. Hoe kon dat?
In Moskou werden normen gesteld. Normen die zo hoog lagen dat ze onhaalbaar waren. Prestatie werd in de USSR waarschijnlijk beloond, wanprestatie, echter zeker bestraft. Een kolchoz die haar productie niet haalde gaf dat natuurlijk nooit toe. Op papier althans niet. En daar bleef het niet bij.. Het ging heel goed in de Sovjetunie. Niemand wilde of durfde spelbreker te zijn, iedereen deed mee. De cijfers werden aangedikt en opgepoetst, de normen werden ruimschoots gehaald. En het ging geweldig goed.
De centraal geleide economie was een doorslaand succes. Absoluut.

In de Sovjetunie werd de “vraag” in de markt volkomen centraal vastgesteld. Het aanbod moest daarop worden afgestemd. Het communisme met zijn centraal geleide economie was een droom van een verspillingloze wereld. Een mooi ideaal. Het werkt alleen niet. Alles loopt vast in bureaucratie, corruptie en bedrog.

De USA

In de Verenigde Staten is de economie volledig geliberaliseerd. Als ieder naar zijn eigen optimum streeft is dat het beste voor allen. Dat is het achterliggende adagium.
Een belegger in Amerika wil voortdurend en onmiddellijk waar voor zijn geld. Alles draait om lokale optimalisatie. Voor de belegger draait het om zijn eigen portemonnee. Hij wil rendement. En wel nu en voortdurend. De belegger is volstrekt ontrouw aan het aandeel en het achterliggende bedrijf. Het is een verhandelbaar bezit. Bovendien is de belegger bereid snel te handelen, wanneer daar enige noodzaak toe is.
In Amerika berichten bedrijven eens per kwartaal over hun resultaten. Als die resultaten tegenvallen dan dalen of kelderen de koersen. Dat is vervelend.
Want ook aan de top van de bedrijven geldt de drang naar lokale optimalisatie. Het inkomen van de top is afhankelijk van prestaties en beurskoersen. Die top is gebaat bij een hoge koers.
De val van Enron toont waar dat toe leiden kan[i]. Omzet werd als winst op de balans getoverd. Met goedkeuring van de accountant nog wel. De cijfers waren mooi. De gepresenteerde winsten waren schoon. Iedereen profiteerde mee. Soms begreep men niet hoe iets kon, maar het leverde winst op, dus was het goed. De cijfers logen niet. Enron´s balans, haar Pravda, sprak geen leugens. De accountant had hem goedgekeurd.
En, de topmannen verrijkten zich ongegeneerd ten koste van de werknemers. De werknemers werd door de managers aangeraden in Enron te beleggen. Het ging goed sprak Enron´s Pravda. En de topmanagers verkochten intussen met winst hun aandelen. Wat raar!

Slot

De USSR bestaat niet meer, Enron ook vrijwel niet meer.

Waar ontmoeten communisme en kapitalisme elkaar. In het opleggen van overspannen verwachtingen. Op de afrekening die plaats vindt als de verwachting niet wordt gehaald. En, als afgeleide daarvan, in de leugenachtigheid waarmee een schone schijn wordt opgehouden.

Maak het inkomen van uw topmanagers afhankelijk van de winst en de winst zal stijgen. Dat wil iedereen, dus daar is niets mis mee. Al eerder beschreef ik het gegeven dat winst nauwelijks eerlijk te relateren valt aan positieve prestaties van het management.[ii] Beoordeling van het management op dat punt is zeer discutabel.
Enron toont aan hoe gevaarlijk dat is.
Bedrijven en hun beoordelaars leggen veel nadruk op de shareholdervalue van een bedrijf. De aandeelhouder krijgt wat hij wenst.
Enron toont aan hoe gevaarlijk dat is.
Als je ziet hoe anderen zichzelf voor de gek houden, zoals de communisten dat in de USSR deden, dan moet je wel lachen. Dat zal ons niet overkomen meent iedereen dan.

Enron toont aan hoe gevaarlijk dat is.

Bergschenhoek, 28 januari 2002 

[i] Bronnen, o.a.: Chavannes, M., ´Enormiteit trucs Enron blijft verbazen´, NRC Handelsblad, 17 januari 2002 & Chavannes, M., ´Casino-kapitalisme´, NRC Handelsblad, 26 januari 2002

 

Op de hoogte
blijven?

dat kan via:

Peter blogt ook
Reflecties op de actualiteit. Aankondigingen van nieuwe artikelen en ander opmerkelijks.

of via:

RSS-feed voor het weblog:

of:

Follow markensteijn on Twitter

 

Leiderschap
artikelen over dit onderwerp
Test
test de leiderschapskwaliteiten van u of uw baas
Actueel
aandacht voor actuele onderwerpen
Terzijde
losse ideeën, overwegingen en beschouwingen
Management
artikelen over management
Projectmanagement

artikelen over projectmanagement
Overzicht
Een overzicht van alle artikelen op deze site
Wie ben ik?
mijn motivatie, mijn credo en andere feiten
Nieuwsbrieven
alle recente nieuwsbrieven
Wisseltjes
anekdotes over mijn kinderen en andere onderwerpen

Projectmanagementsite
website met allerlei informatie over projectmatig werken

Index Bouwen
Artikelen gerelateerd aan mijn werkzaamheden binnen de bouwsector.

 

View Peter Markensteijn's profile on LinkedIn

 

Copyright © 2001- 2015 Peter Markensteijn. Alle rechten voorbehouden/All rights reserved.
Herzien/Revised: 20 juli 2009