Management

Lerende organisaties

'... mensen leren wat ze moeten leren, niet wat iemand anders denkt dat ze moeten leren.'

Peter Senge[i]

Swieringa en Wierdsma[ii] onderscheiden drie fundamentele ontwikkelingen die nopen tot blijvend leren:

	Invloed van de markt
	Individualisering
	Toenemend tempo

Volgens De Geus[iii] zal snelheid van leren steeds meer het 'ultimate competitive weapon' in de slag om de markt vormen. Naast de redenen die Pettigrew & Whipp (zie tekst over Verandering) aanvoeren genoeg motivatie om het bereiken van een 'lerende organisatie' na te streven.

Swieringa en Wierdsma onderscheiden drie vormen van leren. Elke leerslag vindt plaats in een bepaald domein en verschilt van aard. Dit is de navolgende figuur vastgelegd.

Leerslag	Domein van leren	Categorie van leren	Resultaat van leren
Enkelslag	Regels	Moeten/mogen	Verbetering
Dubbelslag	Inzichten	Weten/begrijpen	Vernieuwing
Drieslag	Principes	Durven/willen & zijn	Ontwikkeling

Figuur: collectief leren volgens Swieringa en Wierdsma

Lerende organisaties onderscheiden zich volgens de auteurs van andere organisaties: 'Het betreft daarbij vrijwel steeds bedrijven met complexe en steeds veranderende werkprocessen die een hoge mate van scholing en professionaliteit eisen.' Als kenmerken van de lerende organisaties geven zij het volgende overzicht.

Strategie: continue ontwikkeling

	Missie als richtinggevend
	Kort en middellang
	Rationeel en intuïtief
	Actief en proactief
	Diverse focussen

Structuur: organische netwerken

	Losjes, gekoppelde eenheden en teams, rond produkt-marktcombinaties
	Decentralisatie
	Vermenging van denkers (staf) en doeners (lijn)
	Coördinatie door overleg

Cultuur: taak-cultuur

	Flexibel
	Probleemgericht
	Creatief

Systemen: ondersteunend

	Informatie voor reflectie 'on the system'
	Informatie voor handelen 'in the system'
	Complexiteit hanterend

Leren vindt plaats wanneer de huidige situatie niet meer overeenkomt met de gewenste.

'In een lerende organisatie vindt verandering plaats via het trekkersmodel: hoewel we nog niet precies weten waar we naar toe gaan, en al helemaal niet waar we uit zullen komen, kiezen we een richting en gaan alvast op stap.' (Swieringa & Wierdsma) Voor het volgen van het trekkersmodel geven de auteurs drie argumenten:

	De veranderingen gaan steeds sneller, er is geen tijd voor het precies bepalen van weg en doel.
	Het reizigersmodel is model van de belerende organisatie, is er sprake van een fundamentele verandering, dan ook andere middelen.
	Strategieën, structuren, culturen en systemen zijn instrumenten voor handhaving van de continuïteit.

De Leeuw[iv] ondersteunt het voorgaande met de volgende uitspraak: 'Het is duidelijk dat leren als bijzondere vorm van metabesturing veel voordelen heeft bij principiële onzekerheden omdat de inzichten zich kunnen aanpassen.'

Hamel & Prahalad[v] schrijven dat het creëren van een lerende organisatie niet voldoende is Even belangrijk is het creëren van een verlerende organisatie. 'De leercurve kennen we allemaal, maar hoe zit het met de 'verleercurve' - het tempo waarin een bedrijf die gewoontes kan afleren die een toekomstig succes in de weg staan?

Hoe succesvoller een bedrijf in het verleden geweest is, des te vlakker zijn vergeetcurve.'

[i] Senge, P.M., De vijfde discipline. De kunst en praktijk van de lerende organisatie, Scriptum Management, 1992
[ii] Swieringa, J. & A.F.M. Wierdsma, Op weg naar een lerende organisatie, Wolters Noordhoff Management, 1990
[iii] Heijden, K. van der, Scenario's. The Art of Strategic Conversation, Wiley, 1996
[iv] Leeuw, A.C.J. de, Besturen van veranderingsprocessen, Van Gorcum, 1994
[v] Hamel, G. & C.K. Prahalad, De strijd om de toekomst, Scriptum Management, 1994 (herdruk: 1995)

Senge, P.M., De vijfde discipline

Dit boek op Managementboek.nl en op bol.com

Swieringa, J. & A.F.M. Wierdsma, Lerend organiseren

Dit boek op Managementboek.nl en op bol.com

Hamel, G. & C.K. Prahalad, De strijd om de toekomst

Dit boek op Managementboek.nl en op bol.com

Op de hoogte
blijven?

dat kan via:

Peter blogt ook
Reflecties op de actualiteit. Aankondigingen van nieuwe artikelen en ander opmerkelijks.

of via:

RSS-feed voor het weblog:

of:

Leiderschap
artikelen over dit onderwerp
Test
test de leiderschapskwaliteiten van u of uw baas
Actueel
aandacht voor actuele onderwerpen
Terzijde
losse ideeën, overwegingen en beschouwingen
Management
artikelen over management
Projectmanagement
artikelen over projectmanagement
Overzicht
Een overzicht van alle artikelen op deze site
Wie ben ik?
mijn motivatie, mijn credo en andere feiten
Nieuwsbrieven
alle recente nieuwsbrieven
Wisseltjes
anekdotes over mijn kinderen en andere onderwerpen

Projectmanagementsite
website met allerlei informatie over projectmatig werken

Index Bouwen
Artikelen gerelateerd aan mijn werkzaamheden binnen de bouwsector.