Leiderschap
Leiderschap schematisch
De werking van
leiderschap
In het onderstaande schema wordt verbeeld hoe leiderschap
werkt. Delen van het schema worden hierna toegelicht.
De omgeving
Aan de omgeving ontleent iedere organisatie haar
bestaansrecht. De omgeving bestaat uit klanten, "de markt" en uit
andere stakeholders. De organisatie heeft bestaansrecht omdat zij zich bezig
houdt met zaken die de omgeving waardeert (oftewel: koopt of op een andere
manier afneemt) en omdat ze dat op een verantwoorde manier doet.
Dat laatste lijkt misschien op het eerste gezicht een merkwaardige toevoeging.
Toch neem ik hem op. Naast de directe klanten is een organisatie ook afhankelijk
van andere stakeholders. Gedraagt een organisatie zich onverantwoordelijk dan
loopt zij een grote kans dat actievoerders haar daarop zullen aanspreken. Actie
betekent op zijn minst imagoschade. Als het om een boycot gaat dan zal er ook
sprak zijn van daadwerkelijke schade. Een bedrijf moet zich dus verantwoord
opstellen al was het maar om dit soort schaden te voorkomen. Mooier zou zijn als
organisaties zich vanuit diep beleefde normen en waarden zo zouden opstellen. Zo
ver is de praktijk nog lang niet overal.
De verbintenis tussen omgeving en organisatie wordt gevormd door de input die de
organisatie uit die omgeving krijgt en de output die zij er zelf weer in terug
brengt. De
kerntaken van een organisatie bestaan uit het verwerken van input vanuit de
omgeving tot output naar die omgeving. De mate waarin ze daarin slaagt is
bepalend voor de waardering die ze uit de omgeving krijgt en de tevredenheid
over de wijze waarop ze input tot output verwerkt. Natuurlijk is dit een
enigszins versimpeld beeld, immers organisaties zullen bijvoorbeeld met behulp
van marketingtechnieken altijd proberen de vraag te sturen. Hetzelfde geldt, in de hier
gebruikte terminologie, voor de input.
Taxatie van de omgeving
Een bedrijf ontleent haar bestaansrecht aan waardering uit de
omgeving. Die omgeving zelf is voortdurend aan het veranderen. De organisatie
moet weten wat er in de omgeving speelt om haar voortbestaan te garanderen. De
organisatie moet trends in die omgeving signaleren, moet weten hoe de omgeving
over haar denkt en moet daar op inspelen.
De leider taxeert de omgeving, signaleert veranderingen,
kansen, bedreigingen en trends. De leider heeft een visie op basis van zijn
kennis van de branche en haar omgeving. Dat verleent hem legitimiteit.
Effectiviteit
De omgeving heeft twee aansluitingen in dit diagram. De eerste
is de taxatie van die omgeving door de leider. De tweede aansluiting draait om
de input en output van de organisatie. De effectiviteit van een bedrijf, en daarmee haar
bestaansrecht wordt bepaald door de wijze waarop een bedrijf input uit de
omgeving omzet in output naar die omgeving.
Is een organisatie effectief, dan straalt dit in positieve zin
af op de leider. Diens legitimiteit stijgt.
Erkenning, acceptatie, legitimiteit
Boven in het schema bevindt zich een cirkel met daarin een
driehoek. De begrippen erkenning, acceptatie en legitimiteit zijn in twee
richtingen met elkaar verbonden. Hiermee wordt het zelfversterkend effect
uitgedrukt dat deze begrippen onderling vertonen.
Legitimiteit leidt tot erkenning. Erkenning zorgt dat een leider en diens visie
worden geaccepteerd. Acceptatie vergroot de legitimiteit van de leider.
Andersom werkt dat ook. Legitimiteit zorgt voor meer acceptatie. Acceptatie
leidt tot erkenning en erkenning leidt tot vergroting van de legitimiteit van de
leider.
Van acceptatie naar effectiviteit
Wanneer de medewerkers de visie, doelstellingen en
activiteiten van de leider accepteren, dan leidt dit tot een verhoogde
motivatie.
Leiden
is: laten willen wat jij wilt.
Als
de medewerkers willen wat de leider wil dan is sprake van een hechte doelvervlechting. Niets geeft een medewerker meer motivatie dan dat hij mag
werken aan iets dat hij wil!
Motivatie
leidt tot een grotere inzet van medewerkers. Hoe hoger die inzet, hoe groter ook
de effectiviteit van de organisatie.
Daarbij
is extra mooi dat een grotere effectiviteit ook weer een positief effect heeft
op de motivatie van de medewerkers.
Links en andere artikelen
De links in dit artikel verwijzen naar
artikelen op deze site. Er is ook een overzicht beschikbaar
van alle artikelen:
Overzicht artikelen over leiderschap en management.
