Organisaties maken voortdurend plannen. Op zich kan dat soms nuttig zijn. Maar ga er niet te star mee om. Want de werkelijkheid is zo weerbarstig dat de condities waarbinnen jouw plan nuttig en slim leek morgen anders uit kan pakken. Want als de context waarin een plan is geconcipieerd verandert, dan is het plan direct aan herziening toe.
Gek genoeg zie je dat plannen echter zelden worden bijgesteld. Een jaarplan is een jaarplan nietwaar? Vaak worden aan het behalen van de doelen uit een jaarplan ook nog eens beloningen gekoppeld, met soms ook bonussen voor het management. En als je het presteren van je management wilt meten aan de hand van het behalen van dergelijke doelen, ja, dan kan je niet tussentijds de regels van het spel veranderen, nietwaar?
Probleem is dan wel dat het behalen van de oorspronkelijke doelen totaal onzinnig kan zijn geworden. Soms omdat ze veel te gemakkelijk kunnen worden behaald. Zonder dat het management daar iets voor hoeft te doen. Nou ja, dan behalen ze hun bonus eens een jaartje extra makkelijk. Ach ja, dat geeft in mijn ogen vooral aan hoe ziek het is om te werken met dergelijke prestatiebeloningen.
Erger wordt het als de omstandigheden dermate veranderen dat het behalen van de oorspronkelijke doelen totaal niet relevant meer is of dat dit zelfs ernstige negatieve effecten voor de organisatie kan hebben.
Het werken met jaarplannen, al dan niet met daaraan gekoppelde beloningen, getuigt van een geloof in de plan- en maakbaarheid van zaken binnen een complexe omgeving. We denken dat de toekomst zich wetmatig laat extrapoleren vanuit het heden, dat er universele wetten zijn waaraan de werkelijkheid zich houdt. Wel, helaas, wie dat denkt, die moet ik teleurstellen. De toekomst pakt doorgaans anders uit dan verwacht. De werkelijkheid gedraagt zich niet volgens universele regels en waarheden maar ontwikkelt zich vaak totaal onverwacht.
Nee, we zagen het niet aankomen.
We dream of laws and general truths; the practicality is often a patchwork of unexpected anomalies.
Citaten uit “The Hidden Half”.
Boekbespreking “The Hidden Half”
Lees ook: “Leve (!) prestatiebeloning”
