Het zit in de menselijke natuur dat mensen gaan voor hun eigen voordeel. Op basis van hun positie hebben mensen privileges, mensen zijn erop uit hier hun maximale voordeel uit te halen. In het Engels noemen we dit gedrag rent-seeking.
Allerlei inherent menselijk gedrag komt bij ieder mens in mindere of meerdere mate voor. Dat geeft hoop, er is sprake van verschillen. Wat menselijk is, heeft niet bij iedereen evenveel de overhand. Of niet altijd, afhankelijk van de omstandigheden. In oorlogssituaties kunnen mensen tot beestachtige daden komen, die onder andere omstandigheden ondenkbaar waren geweest. Ja, beestachtigheid zit in de menselijke natuur, dat betekent niet dat beestachtigheid altijd de overhand heeft of hoeft te krijgen. Want tegelijkertijd zijn er mensen bij wie in oorlogssituaties het beste in hen bovenkomt, bijvoorbeeld door anderen te helpen waar dit voor henzelf levensbedreigend kan zijn.
Dat geldt dus ook voor rent-seeking. Rent-seeking treedt niet bij iedereen en niet altijd prominent naar voren.
Met de bonuscultuur trek je in bedrijven rent-seekers aan.
Wat betekent dit? Als de bonuscultuur veel rent-seekers trekt, dan betekent dit bijna automatisch dat het veel geld kost om hen te laten doen wat ze moeten doen. Ze doen alleen wat ze moeten doen om de exorbitante beloning binnen te slepen. Dat is een dure oplossing.
Als ook de leidinggevenden tot in de top van een organisatie allemaal rent-seekers zijn, dan zal de notie heersen dat dit nu eenmaal een gegeven is. Het hoort zo. De neiging de beloningen steeds te verhogen is dan onontkoombaar. Dat trekt uiteraard nieuwe notoire rent-seekers. Kortom, het gaat van kwaad tot erger. Al zullen de rent-seekers onder ons dat zelf anders zien.
Rent-seeking brengt de boel niet verder. Iedereen gaat voor zijn eigenbelang en het algemeen belang wordt niet geholpen. De maatschappij als geheel wordt er niet beter van. Afrika is een triest voorbeeld. Generatie op generatie van machthebbers gedraagt zich daar als rent-seekers. En de landen van deze machthebbers komen geen steek verder. Arme is troef.
Geldt dat dan niet ook voor bedrijven?
Waarom dan niet juist zoeken naar die mensen die intrinsieke beloning zoeken. Tevredenheid in hun werk, die flow zoeken en flow ervaren als beloning?
Dit blog is op 2 september 2012 eerder op mijn oude blog geplaatst
