Robert Fritz wijst erop dat het creatieve proces niet inhoudt dat een schepper zijn kritisch oordeel niet opschort. Dit in tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd. Op basis daarvan moet je concluderen dat wat als common sense wordt gebracht bij brainstorms en innovaties, namelijk wel je kritisch oordeel opschorten niet klopt. Althans dat dit niet bij een scheppend proces past.
Wat stelt Fritz?
Hij zegt dat scheppers hun kritisch oordeel “richten” in plaats van opschorten.
Naarmate scheppers hun eigen creatieve proces beter beheersen wordt er steeds minder aan alternatieven overgelaten. De schepper maakt zich een economie van de middelen eigen. Hoe groter de beheersing, des te directer de weg van oorspronkelijk ontwerp naar uiteindelijke schepping.
Wie beter wordt als schepper gaat dus steeds rechtstreekser op het gewenste resultaat af, zonder omwegen en voortdurend kritisch oordelend over waar hij mee bezig is. Volgens mij geldt dit niet alleen voor kunstenaars, maar is het een fenomeen dat zich voordoet bij iedereen die vakmanschap vertoont. Wat je vak ook is, je wordt er steeds beter in en je komt steeds gemakkelijker tot je resultaat.
Vaak wordt ook gedacht dat kunstenaars en andere scheppers tot hun scheppingen komen door de geest vrij te maken. Nee, stelt Fritz, juist als je weet welk eindresultaat je wilt creëren, dan kan je het proces daar helemaal op richten. Je laat dat proces juist niet willekeurig zijn gang gaan, iets dat wel wordt gesuggereerd door het fenomeen “vrijmaken van de geest”.
Vrij maken van de geest doet een beetje denken aan vissen in een vijver, waar je vis hoopt aan te treffen zonder te weten om welke vissoort het je gaat en zonder dat je verstand van vissen hebt.
Scheppen lijkt meer op deskundig vissen. Voor je naar de vijver gaat vraag je je af welke soort vis je wilt vangen. Gaat het je om forel, dan zorg je dat je kunstvliegen bij je hebt. Wil je liever baars, dan neem je lood en aas mee.
Wie weer eens een creatieve sessie meemaakt waar je gevraagd wordt om je geest vrij te maken en om je oordeel op te schorten…
Citaten uit “De weg van de minste weerstand".
