Samenwerking is een groot goed in organisaties. Toch wordt de waarde ervan vaak onderschat en wordt het samenwerken als activiteit vaak ondermijnd. Bijvoorbeeld door systemen (denk aan: kpi’s, beoordelingen, prestatiebeloning) die het streven naar eigenbelang bevorderen. Die systemen belonen de interne winnaars. Ze bevorderen interne competitie. Want als jouw beoordeling en/of beloning afhangt van alleen jouw resultaten, dan zorg je natuurlijk dat je die resultaten behaalt. Ook al gaat dat ten kosten van de resultaten van collega’s, zelfs ten koste van het bedrijfsbelang.
In haar klassieker “Als reuzen leren dansen” zet Rosabeth Moss Kanter samenwerking tegenover interne competitie. Wellicht zijn er intussen niet zoveel bedrijven meer (in Nederland) die geloven in interne competitie als middel om de bedrijfsresultaten te bevorderen. Maar, dat is niet de reden dat ik de volgende citaten aanhaal. Juist door te kijken naar de negatieve gevolgen van interne competitie zet Moss Kanter het belang van samenwerking scherp neer. Immers door samen te werken voorkom je de negatieve gevolgen van interne competitie.
Nog steeds wordt algemeen aangenomen dat rivaliteit het prestatievermogen stimuleert, dat het mensen beweegt hun best te doen, maar recente gebeurtenissen bewijzen het tegendeel. Toen Allen Cohen en David Bradford duizenden managers vroegen wanneer zij hun best deden, werd competitie nauwelijks genoemd. In plaats daarvan praatten zij over opwindende en uitdagende doelstellingen, over autonomie en eigenaarschap, over goed overzicht en veel verantwoordelijkheid, en een opwindende opdracht. Kortom, risico en spanning stimuleren de “intrinsieke motivatie”, competitie bleek irrelevant.
Bij onderlinge competitie zal de “zwakkere” partij vaak “opgeven”. Als je ziet dat je toch niet meer kan winnen, waarom zou je dan nog willen presteren. De overall prestatie neemt daardoor eerder af.
Naar buiten toe is het geheel, de organisatie, ook verzwakt. De onderlinge interne strijd put mensen uit. De partij die intern heeft verloren geeft geen steun aan de overwinnaars. De strijd naar buiten toe kan nauwelijks meer gewonnen worden.
Concurrerende situaties, situaties waarin verschillende mensen of verschillende groepen mensen hetzelfde doel nastreven dat echter niet door iedereen bereikt kan worden, zijn minder efficiënt en resulteren in produkten van mindere kwaliteit. Dit geldt vooral voor werkzaamheden die onderling van elkaar afhankelijk zijn; het gaat minder op voor taken die geheel zelfstandig moeten worden uitgevoerd. Als de prestatie van de één niet te veel afhangt van de prestatie van de ander, heeft competitie een motivatie-prikkelende werking.
