Laatst hoorde ik op de radio iemand zeggen: “De grootste fout die je kan maken is je vorige crisis bestrijden”. Ik meen dat het iemand van de brandweer was. Een naam heb ik in mijn geheugen helaas niet geregistreerd. Maar, die zin bleef wel hangen.
Waarom?
Ik had associaties met evaluaties en risicomanagement. Met evaluaties leer je van de dingen die goed, maar vaker nog van de dingen die fout zijn gegaan. Althans we vinden dat we er allemaal van leren of moeten leren. Maar, je leert van de voorgaande crisis om het maar in de woorden van bovenstaande uitspraak te houden. En als je er van leert dan kan je de voorgaande crisis bestrijden. Maar omdat dezelfde crisis zich zelden twee keer voordoet bestrijd je waarschijnlijke een nieuwe crisis met de lering uit de vorige crisis en dat moet je dus niet doen. Immers bij een nieuwe crisis zou het puur toeval zijn als je de lessen uit de vorige crisis er met succes op los zou kunnen laten.
En dan risicomanagement.
Hoe vaak worden in risicolijstje niet de dingen genoemd die bij een vorig project mis gingen?! En hoe groot is de kans dat die situatie zich weer voor zal doen? Ook de in de lijstjes opgenomen beheersmaatregelen zijn maatregelen die passen bij “de vorige crisis”. Ik wil niet zeggen dat zich hier een groot probleem voordoet. Want doet “dezelfde crisis” zich niet voor, dan hebben de beheersmaatregelen misschien wel wat onnodig geld gekost, maar ze hebben waarschijnlijk, zo mag ik hopen, ook geen negatieve effecten opgeleverd.
En wat betekent dit alles dan volgens mij?
Wel, er is tegenwoordig heel veel aandacht voor evalueren, ‘lessons learned’ en voor risicomanagement. Uit het voorgaande blijkt dat de vorige crisis meestal niet de oplossing voor de volgende oplevert. In die zin hebben alle voornoemde inspanningen maar een zeer beperkte waarde in toekomstige “crisis”-situaties. En waar het dan volgens mij dan altijd weer op neer komt is dat je mensen op die situatie zet die het onverwachte aan kunnen, die taakvolwassen zijn, creatief, stressbestendig, daadkrachtig en voorzien van enig analytisch vermogen en een forse portie gezond verstand. Voor iedere organisatie is de beste remedie om crisissen op te vangen ervoor te zorgen dat je goeie mensen in huis hebt. En om mensen goed te krijgen moet je ze de gelegenheid geven ervaring op te doen. Alle papieren middelen, zoals registers voor risico’s en ‘lessons learned’ dragen daar weinig aan bij, vrees ik. Leren in de praktijk wel. En van experimenteren en zo nu en dan op je bek gaan leer je meer dan van het hanteren van handboeken en regeltjes.
In dit licht moet je dus niet teveel waarde hechten aan zaken als evaluaties en risicomanagement. Andere dingen zijn belangrijker.
En: vertrouwen op risicomanagement, evalueren en het delen van geleerde lessen om problemen in de toekomst te voorkomen, dat is echt niet op zijn plaats.
