Gelezen: Nassim Nicholas Taleb, The Black Swan, Random House, 2007
“The Black Swan” is net zo'n boeiend boek als “Fooled by Randomness” waar ik eerder aandacht aan besteed heb. De thematiek van beide boeken is vergelijkbaar. Taleb behandelt ons onvermogen om informatie uit de realiteit op een "juiste wijze" te interpreteren. Ons brein werkt niet altijd mee, het legt ons regelmatig in de luren. Toch varen wij blind op ons beperkte denkvermogen, we hebben nou eenmaal niets anders. Taleb scherpt het denken in die zin, dat hij ons wijst op onze onvolkomenheden. Door ons bewust te zijn van die onvolkomenheden laten we ons wellicht minder misleiden en herkennen we foutieve interpretaties en methoden hopelijk eerder.
“The Black Swan” gaat over onverwachte gebeurtenissen. Gebeurtenissen die we niet zagen aankomen, maar die onze wereld op zijn kop kunnen zetten. Voordat de eerste zwarte zwanen door Westerlingen werden waargenomen gold het axioma dat zwanen wit zijn, dat alle zwanen wit zijn. Tot die ene zwarte zwaan opdook. Een vaststaande waarheid bleek opeens onjuist.
Het wankelen van het witte zwanen axioma is weliswaar geen voorbeeld van een wereldschokkende verandering van ons wereldbeeld, maar wel een scherpe metafoor voor onvoorziene gebeurtenissen.
Taleb betoogt dat voor ons de toekomst vrijwel onkenbaar is, juist door het voorkomen van zwarte zwanen. Waren die er niet, dan kunnen we het verleden met wat fluctuaties (vaak weergegeven in een Gauss kromme) doortrekken naar de toekomst. Door het optreden van zwarte zwanen treden er in werkelijkheid vaak enorme fluctuaties op, die onze werkelijkheid soms zodanig veranderen (denk aan 9/11) dat deze op geen enkele manier uit het verleden af was te leiden. Dat we achteraf wel verklaringen hebben, betekent nog niet dat het voorspelbaar of te voorzien was.
In onze scholing leren we allemaal te denken en handelen op basis van een werkelijkheid met beperkte fluctuaties. We werken met modellen van de werkelijkheid die na het optreden van een zwarte zwaan opeens volledig onjuist en onbruikbaar blijken te zijn.
Een heel aardig voorbeeld van dit gegeven is de fokkalkoen in Amerika. Hij krijgt iedere dag eten en vertrouwt zijn baas steeds meer. Hij gaat al naar hem toe als hij hem ziet in de verwachting dat hij weer te eten zal krijgen. Maar, dan wordt het thanksgiving, en wat eten Amerikanen dan? Juist: kalkoen! Op het moment van het grootste vertrouwen keert de baas zich opeens tegen de kalkoen.
Hetzelfde gebeurt in menselijke coalities. De strijders in Afghanistan leken ooit perfecte bondgenoten in de strijd tegen het communisme. Het westen bewapende de moslimstrijders tegen de daar binnengevallen Sovjet-Unie. Niet veel later boorden moslimstrijders twee vliegtuigen in het WTC.
Taleb geeft maar heel beperkte adviezen hoe dan wel te denken en handelen. Hij wil ons vooral bewust maken van risico's die onkenbaar zijn.
Of course I am not advocating total risk phobia (we will see that I favor an aggressive type of risk taking): all I will be showing you in this book is how to avoid crossing the street blindfolded.
Taleb zoekt wel naar verklaringen voor onze wijze van denken.
The more random information is, the greater the dimensionality, and thus the more difficult to summarize. The more you summarize, the more order you put in, the less randomness. Hence the same condition that makes us simplify pushes us to think that the world is less random than it actually is.
Vaak gaan we de fout in door te denken dat we (rationeel) denken, terwijl we alleen maar op de automatische piloot afgaan op bij ons ingebakken verwachtings- en reactiepatronen.
De fout ingaan is overigens vaak ook nuttig. Innovaties komen voort uit probeersels, waarvan er vele mislukken. Toch blijven er altijd een aantal zeer nuttige en bruikbare vernieuwingen over.
The Black Swan is een zeer leesbaar en inspirerend boek. Na het lezen van dit boek zie je nog meer onzin om je heen. Soms is dat ook wat ongemakkelijk. Maar ja, daarom zijn we geen struisvogels, nietwaar. Als mens willen we toch boven bepaalde animale niveaus uitstijgen. Althans, ik wel.
Citaten uit “The Black Swan”
Boekbespreking “Fooled by Randomness”
Dit blog is eerder op mijn oude blog geplaatst
