Veel organisaties zijn wars van ongelijkvormigheid. Ze vinden het gek dat twee projectplannen, om maar een voorbeeld te noemen, er binnen de organisatie verschillend uitzien wat uiterlijk, inhoud en opbouw betreft. De roep om uniformiteit leidt ertoe dat allerlei processen en documenten in standaardvormen worden gegoten.
Elke evaluatie leidt tot nieuwe leerpunten. En die leerpunten worden vertaald in nieuwe regels binnen het hele systeem van werken. Vervelend is dan dat wat de een als een nieuwe les beschouwd voor de ander al als gesneden koek geldt. Terwijl die nieuwe les al snel de status van ‘best practice’ krijgt. En geldt iets eenmaal als ‘best practice’ dan moet iedereen vergelijkbare zaken op dezelfde manier aanpakken. Want natuurlijk wordt die ‘best practice’ verwerkt in het systeem. Maar, dat is niet het onderwerp waar ik het hier over wil hebben.
Wat namelijk binnen organisaties gebeurt die op zo’n manier werken, dat is dat er een hermetisch stelsel van procedures, formats en andere regels ontstaat. Dat stelsel groeit en groeit. Het wordt steeds alomvattender.
Er ontstaat een integraal systeem, alles wordt steeds uniformer, gestandaardiseerder en starder. Het laat weinig ruimte aan de vakmensen. Zij moeten werken volgens de regels van het systeem. En er is weinig ruimte meer voor een eigen werkwijze. Logisch, want dat laatste dat is in de ogen van de beheerders van zo’n system een gruwel.
Door de complexiteit van het systeem op zich wordt het stelsel zelf steeds moeilijker aanpasbaar. Het systeem werkt verstikkend. Niet alleen voor individuen die geen mogelijkheid meer zien om hun eigen werkwijze te kiezen en om de in hun ogen beste aanpak voor een probleem te kiezen, maar ook voor de organisatie. De organisatie wordt onbeweeglijk en star. Deze kent nog maar één werkwijze en die laat zich niet zo gemakkelijk aanpassen aan omstandigheden, aan de omgeving van de organisatie.
U zult het begrijpen, ik ben niet van mening dat dergelijke systemen een organisatie op de langere termijn goed doen. Het werkt remmend op verandering. En het staat de beste aanpak van specifieke problemen in de weg.
Geef mij maar een organisatie met allemaal losse "individuen" die een hoge mate van vrijheid hebben in de manier waarop zij hun werk mogen invullen!
