“Value-based Project Management” is de populaire versie van het proefschrift dat Nicoline Mulder over hetzelfde onderwerp schreef. In tegenstelling tot veel andere projectmanagementliteratuur is het boek dus wetenschappelijk gefundeerd. Goed om te weten.
Orde, Chaos en chaordische projecten
De door Mulder beschreven aanpak is bedoeld voor chaordische projecten. Chaordisch, omdat er tegelijkertijd sprake is van orde en van chaos. Complexe projecten met veel vaagheden, onzekerheden en innovaties.
Heel veel projecten hebben dit karakter. De opdrachtgever weet niet precies wat hij wil. Een planning maken lijkt vaak onzinnig omdat je nog niet weet wat je morgen gaat doen. De omgeving van het project is continue in beweging. Jouw besluit van vandaag, kan morgen achterhaald zijn. Alles hangt met alles samen. Lineair denken is niet vanzelfsprekend. De voorspellingsmogelijkheden vanuit de projectorganisatie zijn beperkt. Plannen kunnen niet meer pretenderen te zijn dan intenties. En het eindresultaat blijft na de start van een project vrij lang vaag.
Mulder baseert haar aanpak op het chaosdenken. Dat zal voor veel projectmanagers onwennig aanvoelen. Projectmanagers zijn immers opgevoed vanuit een reductionistische kijk op de werkelijkheid. Een totaal andere denkwereld dus.
Hogere doel
De aanpak van Mulder gaat uit van hogere gedeelde waarden, van een hoger gelegen doel. Het gaat daarbij zowel om de waarde die gegenereerd wordt door het project als om zingeving voor betrokkenen.
Het hogere doel van het project moet aan een aantal voorwaarden voldoen. Het moet voldoende, maar niet teveel uitdaging bieden, het moet voldoende vaag worden geformuleerd en er moet sprake zijn van een hoog teamcommitment.
Project’s eleven
Mulder introduceert de project’s eleven. Dit zijn elf interventies die je binnen projecten kunt inzetten. Welke je wanneer inzet en of je ze allemaal wilt inzetten, dat wordt overgelaten aan het vakmanschap van de ervaren projectleider.
De project’s eleven zijn:
- Baseer de aanpak van het project op de projectwaarden;
- Richt je aandacht voortdurend op het hogere doel;
- Ontwikkel een projectvisie en houd hem levend;
- Hanteer een ontwikkelbenadering met erkenning voor vaagheid;
- Werk op basis van vertrouwen;
- Hanteer transformationeel leiderschap;
- Bewerkstellig de voorwaarden voor zelforganisatie;
- Faciliteer creativiteit;
- Laat gebruikers van het begin af aan participeren;
- Houd de dialoog met belanghebbenden gaande.
Mulder levert geen format’s, checklisten of stappenplannen. Want:
Je bent betrokken bij een groot, complex, chaordisch project. Dan neem ik aan dat je voldoende vakmanschap hebt om zelf in te schatten wanneer je welk deel van deze aanpak, met welke diepgang en in welke volgorde nodig hebt.
Definities
Vanuit de voorgaande principes komt de auteur met definities die anders zijn dan de gebruikelijke. Ik pak er enkele uit.
Projectsucces is de mate waarin betrokkenen tevreden zijn met de effecten van het project.
Zaken als “binnen de tijd”, “binnen het budget” en “conform de van tevoren gestelde eisen” ontbreken, zoals u ziet.
Projectvolwassenheid is de mate waarin het project in staat is om als autonoom project te functioneren en tegelijkertijd haar autonome positie te integreren in het grotere geheel, door dat geheel in relatieve mate te begrijpen.
Dat is ook heel wat anders dan de project maturity-ladders die een organisatie hoger scoren naarmate ze meer managementinstrumenten gebruiken. Een aanpak die ook ik nogal onzalig vind (lees: project maturity (projectvolwassenheid)).
Interventies, mechanismen en lessen
Mulder werkt uitgebreid een reeks mechanismen uit die horen bij haar interventies, de project’s eleven. Deze mechanismen bewerkstelligen gewenste uitkomsten die passen bij de aanpak.
Zonder er verder uitgebreid op in te gaan, bij de aanpak van chaordische projecten spelen begrippen als bewustzijn, verbondenheid, onbepaaldheid, verval/creatie en verrassing een belangrijk rol. Geen dingen waar bij klassiek projectmanagement vaak aandacht aan besteed wordt.
De ingrediënten
Tegen het eind van het boek zet Mulder de ingrediënten op een rij. Zij onderscheidt zes gebieden van projectsucces: visie, leiderschap, team, belanghebbenden, resultaat en gebruikers.
Daarnaast onderkent zij vijf moderne managementconcepten: creëren, motiveren, waarden, vertrouwen en sociaal.
En tot slot worden vijf kenmerken uitgewerkt van chaordische systemen: bewustzijn, verbondenheid, onbepaaldheid, verval/creatie en verrassing/emergentie.
Al deze ingrediënten worden uitgebreid uitgewerkt. Soms is er in mijn ogen sprake van vaagheid. Dat is wat onbevredigend, maar aan de andere kant is dat misschien wel inherent aan een aanpak van chaordische projecten. Je kan nou eenmaal op voorhand geen concrete en/of universele aanpak bieden.
Slotgedachten
Op mijn website heb ik al veel kritische noten gekraakt over het klassieke projectmanagement. De aanpak van Mulder en haar kijk op projecten is een verademing. Welk project in onze huidige realiteit is immers niet in meer of mindere mate chaordisch van aard. Veel projecten worden nog altijd gemanaged alsof dat chaordische karakter niet bestaat. Het is de verdienste van Mulder dat ze het een en ander diepgaand heeft onderzocht en dat zij ook nog met een denk- en werkkader komt dat als alternatief kan worden ingezet.
Citaten uit "Value-based Project Management"
"Value-based Project Management" bij managementboek.nl en bij bol.com
