In “De zeester en de spin” vertellen Brafman en Beckstrom over de strijd van de Spaanse conquistadores tegen respectievelijk de Azteken en de Apaches.
De Azteken werden verslagen door hun leider Montezuma te vermoorden. Montezuma was een centraal heersende bovenbaas. Door zijn dood werden de Azteken als het ware onthoofd. Alles stortte in elkaar. De bloeiende cultuur verdween, het rijk van de Azteken was binnen enkele jaren totaal vervallen.
De Spanjaarden probeerden ook de Apaches te verslaan. De Apaches hadden echter geen centraal gezag. Zij kenden zogenaamde Nant’ans. Dit waren leiders die werden gevolgd door hun voorbeeldgedrag. Ze hadden geen formele positiemacht. Als de Spanjaarden een Nant’an hadden gedood, waarvan zij dachten dat hij de leiding had, dan stonden er altijd weer anderen op die (informeel) de leiding namen om het verzet tegen de Spanjaarden te leiden. Het verzet groeide en groeide. Gedurende zo’n tweehonderd jaar bleven de Apaches onverslagen. Hun cultuur met de volledig gedecentraliseerde organisatie hield stand.
Uiteindelijk ging het toch mis. De Apachen bleven tot het begin van de twintigste eeuw gevaarlijk. De Amerikanen gaven de Nant’ans vee. Dat konden zij zelf naar believen verdelen. Zij gaven hun stamgenoten vee of namen het af. Daardoor kregen deze Nant’ans macht. En ze gingen tegen elkaar vechten om meer vee te verwerven. Er ontstond ongelijkheid. Er ontstond hiërarchie. En zo veranderde alles, de cultuur veranderde en dat werd hun ondergang.
De Azteken waren kwetsbaar door hun centralisatie. De Apaches waren dat niet door de gedecentraliseerde aard van hun samenleving. De Apaches werden uiteindelijk verslagen door een onderliggende factor te veranderen die het nieuwe gedrag bepaalde. Door die factor te wijzigen veranderde alles drastisch. Dat mag je zien als een cultuurverandering. Zo gemakkelijk is een cultuurverandering soms! Cultuurverandering bereik je niet door aan de cultuur te sleutelen, maar door aan factoren te sleutelen die cultuurbepalend zijn. Zoals door de introductie van bezit bij de Apaches.
Wat kunnen we hieruit leren voor organisaties? Wat mij betreft het volgende.
Iedere cultuur is kwetsbaar. Verandering van een cultuurbepalende factor kan een cultuur snel en drastisch veranderen.
Culturen zijn in wezen ook alleen op die manier te veranderen. Een cultuur veranderen door aan de cultuur (het gedrag) te sleutelen is, zoals gezegd, onmogelijk. Elke cultuurverandering komt voort uit verandering van bepalende factoren. Wil je een cultuur veranderen, dan moet je dus sleutelen aan de bepalende factoren.
Boekbespreking “De zeester en de spin”.
“De zeester en de spin” bij managementboek.nl en bij bol.com (NL) & (EN)
