Er is een relatie tussen een holistische kijk op de werkelijkheid en vakmanschap enerzijds en reductionisme en de minachting voor vakmanschap anderzijds. Wat bedoel ik daarmee?
Holisten kijken naar het geheel en zien de kleinste details als deel van dat geheel, maar de details alleen stellen niets voor, details krijgen pas betekenis als ze ergens deel van uitmaken. Dat klinkt wat wollig, ik geef het toe. Misschien ontstaat er meer helderheid als we dit vanaf de andere kant, die van het reductionisme benaderen.
Reductionisten rafelen een geheel uiteen in kleine onderdelen en veronderstellen dat die delen samen het geheel vormen. Veeg je echter die onderdelen op een stapel dan vormen ze echt niet het geheel. Als je een fiets ontleedt in al haar onderdelen, dan is de kans dat daar zomaar spontaan weer een fiets uit ontstaat nihil.
Veel organisaties, zijn, zonder dat zij zich daar bewust van zijn, doordrongen van reductionisme. Er zijn mensen, vaak managers, soms anderen die daar speciaal voor zijn ingezet, die de processen van een organisatie uiteenrafelen in taken, procedures, functies, enzovoort. Zij veronderstellen dat al die bouwstenen samen tot een beter resultaat leiden dan wanneer je vakmensen hun gang laat gaan.
Bij deze werkwijze wordt het denken bij de medewerkers weggenomen, ze mogen slechts uitvoeren wat in hun functieomschrijving staat en ze mogen alleen die taken uitvoeren waar hun functie achter staat in de procedures. Ze mogen doen wat is omschreven. En meestal niet meer dan dat.
Bij zo’n werkwijze zijn denken en doen gescheiden.
En ja, als je alle taken, procedures en functieomschrijvingen op papier hebt staan, dan kan de organisatie best functioneren. Er gebeurt van alles, en je moet alles wel heel verkeerd hebben opgeschreven wil het totaal niet functioneren. Wat echter blijft is dat dit allemaal niet leidt tot vakmanschap!
Reductionisme, het uiteenrafelen van taken, het invoeren van formulieren, het zijn allemaal tekenen dat er niet meer wordt gewerkt aan het ontwikkelen van vakmanschap. Men laat een machine functioneren door haar onderdelen te laten functioneren. Maar, meer dan dat zal het nooit opleveren.
Wie reductionisme in zijn organisatie toelaat moet beseffen dat hij daarmee het vakmanschap plaagt en uiteindelijk vernietigt.
Dit blog is eerder op mijn oude blog geplaatst
