Als beginnende golfspelers wordt gevraagd om te letten op hun swing, dan presteren ze beter dan wanneer ze worden afgeleid. Als professionals gevraagd werd zich op hun swing te concentreren, dan presteren ze juist minder. Als die profs vervolgens worden afgeleid, dan presteren zij juist weer beter.
Dergelijke ingewikkelde motorische bewegingen ontwikkelen zich door veel oefenen, ze worden verankerd in onbewuste delen van ons brein. Als je zo’n beweging eenmaal ontwikkeld hebt dan leidt nadenken over zo’n handeling tot slechtere prestaties. Het ontregeld ons geoefende onbewuste handelen.
In “De kracht van je intuïtie” noemt Gigerenzer dergelijke vaardigheden “onbewuste motorische vaardigheden”. Dit fenomeen strekt zich echter veel breder uit, het is niet beperkt tot motoriek. De timmerman die zonder nadenken de juiste beitel pakt, raakt ook in verwarring als hem gevraagd wordt die keuze te beredeneren. Dit geldt voor alle beroepen waarbij de professional zich een complex vak heeft eigen gemaakt. In heel veel situaties doet de prof precies wat hij in die situatie moet doen. Dat heet vakmanschap.
Ik had dit stukje hierbij kunnen laten, maar ik kan het niet laten om er hier toch maar weer eens op te wijzen dat procedures en handboeken de professional alleen maar afleiden. Op basis van de observaties van Gigerenzer kan je toch niet anders dan concluderen dat als je een professional dwingt na te denken over zijn handelen (welke procedure moet ik ook alweer volgen en hoe moet ik iets volgens de handboeken aanpakken) dit wel tot slechtere prestaties moet leiden?!
Handboeken kunnen beginnende medewerkers helpen om een goede start te maken. Voor hen voegt het handboek iets toe. De handboeken zullen de ervaren medewerkers zeker niet helpen. De handboeken dwingen hen na te denken over hun handelen en dat levert, zoals hiervoor aangetoond, mindere prestaties op.
Met kwaliteitsborging een hoge kwaliteit halen is vanwege het voorgaande een illusie. Met een handboek kan je de minimale kwaliteit borgen. Vandaar dat we ook over kwaliteitsborging spreken. Maar, strakke handboeken, waarbij het niet navolgen een misdaad is, die leidt er alleen maar toe dat de echte toppers niet kunnen excelleren. En de hoogste kwaliteit komt alleen maar tot stand door het excelleren van ervaren vakmensen.
Citaat uit “De kracht van je intuïtie”.
